Rất khó để có thể đưa ra định nghĩa chính xác cho bệnh nghiện máy tính bởi thuật ngữ này bao gồm rất nhiều kiểu “nghiện” khác nhau. Có rất ít người thực sự nghiện “máy tính” theo nghĩa đen, tức một vật thể hữu hình. Trái lại, họ nghiện những hoạt động liên quan tới máy tính, như nhắn tin tức thời, xem những hình ảnh không lành mạnh trên Internet, chơi game online, check mail và đọc báo. Những hoạt động này được gọi chung là Giao tiếp qua máy tính (CMC). Còn chứng nghiện Internet thường được gọi là Rối loạn nghiện Internet (IAD). 

Mỗi kiểu nghiện máy tính khác nhau lại có những nguyên nhân khác nhau. Những người bị ám ảnh bởi chat-room hay e-mail thường muốn trốn tránh sự cô đơn, trong khi những người không thể cưỡng lại việc xem những hình ảnh khiêu dâm có thể có vấn đề về những mối quan hệ của mình, hoặc đã từng bị lạm dụng khi còn nhỏ. Vấn đề càng trở nên phức tạp hơn bởi thực ra, máy tính là một công cụ hữu ích. Nó khác với heroin, và có vô số lý do để ai đó có thể ngồi hàng giờ trước máy tính. Thậm chí ngay cả khi một người dùng máy tính hoàn toàn vì mục đích giải trí, thì điều đó cũng không đồng nghĩa với việc anh ta nghiện máy tính hơn so với một người dành hàng giờ để làm vườn, thiết kế mô hình tàu điện hay âm mưu tội ác… nghiện việc mình đang làm. Ngay cả định nghĩa thống nhất về “nghiện” cũng đã thay đổi theo thời gian, và vẫn còn là một chủ đề gây tranh cãi trong giới y học. Trong thực tế, Hiệp hội dược Hoa Kỳ và Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ hiện vẫn chưa công nhận chứng nghiện máy tính là một phép chẩn đoán có hiệu lực. Chúng ta sẽ trở lại vấn đề này sau. 

Chính vì tất cả những sự phức tạp đó mà hiện nay, định nghĩa về bệnh nghiện máy tính vẫn còn rất rộng và không rõ ràng. Nếu việc sử dụng máy tính trở nên quá thường xuyên đến nỗi làm ảnh hưởng đến các hoạt động đời sống khác, và nếu người dùng có vẻ như không thể nào ngừng sử dụng máy tính bất chấp những tác động xấu của chúng, thì việc đó có thể được coi là chứng nghiện máy tính. 

Nhận diện chứng nghiện máy tính  

Phần lớn hiểu biết của chúng ta về chứng nghiện máy tính đều xuất phát từ những nghiên cứu về các chứng nghiện khác đã tồn tại từ hàng thập kỷ trước, như chứng nghiện cờ bạc hoặc chất uống có cồn vậy. Qua đó, các nhà tâm lý đã rút ra một số dấu hiệu nguy hiểm của chứng nghiện máy tính. Bất kỳ dấu hiệu nào trong số này cũng cho thấy độ trầm trọng của vấn đề, còn nhiều dấu hiệu cộng lại cho thấy, đối tượng đang gặp vấn đề thực sự:

·       Ngồi trước máy tính lâu hơn dự định, hoặc không còn cảm giác về thời gian khi sử dụng máy tính. 

·       Cố gắng giảm thời gian sử dụng máy tính, nhưng đều thất bại.

·       Luôn nghĩ về máy tính khi không sử dụng, hoặc lúc nào cũng tìm cơ hội được sử dụng máy tính.   

·       Giấu gia đình và bạn bè về thời gian sử dụng máy tính.

·       Tìm đến máy tính như một sự giải thoát mỗi khi gặp stress.

·       Quên mất các sự kiện quan trọng, hoặc không thực hiện đầy đủ các công việc không liên quan tới máy tính do dành quá nhiều thời gian dùng máy. Việc này có thể dẫn đeế hiệu suất làm việc giảm, hoặc thờ ơ với các hoạt động gia đình .

·       Tiếp tục sử dụng máy tính trong thời gian dài bất chấp những hậu quả tiêu cực, như trục trặc trong hôn nhân hay trong công việc

Hậu quả

Chứng nghiện máy tính có rất nhiều tác hại đối với con người. Trong đó, rõ rệt nhất phải kể đến tác hại về mặt xã hội. Càng dùng nhiều máy tính, người dùng càng trở nên tách biệt hơn với thế giới bên ngoài, với bạn bè và gia đình. Kết quả là các mối quan hệ của anh ta sẽ ngày càng trở nên nhạt nhẽo bởi không còn tham gia vào các hoạt động cộng đồng, tránh gặp mặt bạn bè và người thân để có nhiều thời gian hơn dành cho máy tính. Thậm chí ngay cả khi họ vẫn giữ liên lạc với bạn bè thì người dùng vẫn có thể trở nên trái tính trái nết mỗi khi không được dùng máy tính, và điều này chỉ càng làm hại cho các quan hệ xã hội của họ. 

Cuối cùng, việc lạm dụng máy tính quá nhiều có thể dẫn đến đổ vỡ về mặt tâm lý. Người dùng sẽ từ từ chìm vào một thế giới nhân tạo. Việc chơi game liên tục có thể khiến họ đặt những giá trị tình cảm trong game cao hơnh những gì xảy ra ngoài đời thực. Còn việc xem quá nhiều hình ảnh không lành mạnh trên Internet sẽ làm méo mó thế giới quan của người dùng về tình dục. Trong khi đó, một người chủ yếu kết bạn qua chat room có thể gặp khó khăn trong việc duy trì những mối quan hệ cá nhân trực tiếp. 

Về lâu về dài, chứng nghiện máy tính còn có thể gây ra tổn hại về thể chất, như việc sử dụng chuột và bàn phím quá lâu mỗi ngày có thể dẫn đến những chấn thương không đáng có. Hay như các chứng bệnh về cột sống vốn đã trở nên phổ biến đối với những người ngồi quá lâu trước màn hình máy tính. Việc thức khuya dùng máy khiến giấc ngủ bị cắt ngắn. Việc thiếu ngủ thường xuyên dẫn đến sự uể oải, khó tập trung, cũng như sự suy nhược của hệ thống miễn dịch. Ngoài ra, một người dùng máy tính quá nhiều cũng không có thế giới tập thể dục, vì vậy chứng nghiện máy tính là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến thể chất kém, thậm chí cả chứng béo phì.

Cuối cùng, những tác hại của chứng nghiện máy tính sẽ dần tích tụ lại qua cuộc đời mỗi người. Việc sử dụng máy tính quá khuya hoặc tại nơi làm việc sẽ làm ảnh hưởng đến tiến độ công việc và có thể khiến người bệnh mất việc. Thậm chí nếu như chứng nghiện này gây ảnh hưởng đến những thành viên khác trong gia đình, thì những vụ ly hôn cũng không có gì đáng ngạc nhiên .

­

Tranh cãi chưa chấm dứt 

­Giới y học trên thế giới vẫn còn bận tranh luận với nhau về sự tồn tại của cái gọi là “chứng nghiện máy tính.” Tất nhiên không ai có thể phủ nhận được rằng một số người đã sử dụng máy tính, xem các hình ảnh khiêu dâm trên Internet, chơi game online  hay chat quá nhiều so với nhu cầu của họ. Thậm chí một số người còn để máy tính chiếm toàn bộ cuộc sống của mình. Tuy vậy, nhiều nhà tâm lý tin rằng chứng “nghiện” máy tính là một hành vi có tính chất bắt buộc liên quan đến những điều kiện tiềm ẩn, khó có thể gọi là “nghiện.” Còn những người mắc chứng nghiện máy tính thực ra là những người không thể cưỡng lại được sự lôi cuốn của máy tính . Theo những nhà nghiên cứu này, một số người tưởng lầm rằng họ mắc chứng Rối loạn nghiện Internet một phần do định kiến xã hội phức tạp. Còn chứng nghiện game có thể chỉ là kết quả của sự lo lắng thái quá của các bậc phụ huynh về con cái mình. Nhiều nhà nghiên cứu còn cho rằng những người nghiện game online cũng chẳng khác gì những người ngồi xem TV liên tục. Nói cách khác, có thể vấn đề duy nhất của họ là bệnh lười.   

Năm 2007, Hiệp hội Dược Hoa Kỳ đã ra quyết định rằng chứng nghiện game (một phần của chứng nghiện máy tính) không nên được coi là một căn bệnh thực sự, mà còn phải tuỳ vào kết quả của nhiều nghiên cứu khác. Còn Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ cũng không muốn đưa chứng nghiện game vào danh sách rối loạn tâm lý trong lần tái bản thứ 5 cuốn Sách giáo khoa về triệu chứng và số liệu rối loạn tâm thần .

Tôi có thể tìm sự giúp đỡ ở đâu?

Nếu bạn muốn giảm cường độ sử dụng máy tính của mình, thì đây là một số giải pháp hữu hiệu: 

·       Tự đặt giới hạn thời gian cụ thể. Đặt đồng hồ báo thức trong vòng 1 giờ và ngừng sử dụng máy tính ngay khi chuông reo.  

·       Lên kế hoạch cho những hoạt động không liên quan đến máy tính. Nếu thời gian sử dụng máy tính của bạn là từ sau bữa tối và kéo dài đến đêm, hãy thực hiện tất cả những công việc liên quan đến máy tính trong buổi sáng, và không động vào nó sau khi ăn tối.   

·       Cài đặt phần mềm giới hạn những website được phép sử dụng. Hãy nhờ một người bạn đáng tin cậy giữ password để bạn không thể can thiệp được vào phần mềm đó.  

·       Lập danh sách những việc bạn có thể làm thay vì phí thời gian ngồi trước máy tính, rồi dán nó lên đâu đó gần monitor.

·       Nhờ gia đình ủng hộ bạn, bởi rất khó để bạn có thể thực hiện việc này một mình.   

·       Đặt máy tính ở vị trí nhiều người qua lại trong nhà. Khi có nhiều người tò mò ngó vào màn hình máy tính của bạn, bạn sẽ bớt lạm dụng máy tính hơn. Phương pháp này đặc biệt hữu hiệu với các bậc phụ huynh muốn giới hạn thời gian sử dụng máy tính của con mình.

­