10 năm trước, khi Gates bổ nhiệm đồng sự lâu năm của mình là Steve Ballmer thay thế ông làm CEO, Microsoft vẫn là hãng công nghệ kiêu hãnh nhất và giá trị nhất thế giới, một người khổng lồ thích bắt nạt cả bạn bè lẫn đối thủ và sở hữu một hệ điều hành hái ra tiền.  

Nhưng đó là ở thời điểm đó. Còn giờ đây Microsoft đã mất đi một chút oai nghiêm của mình. Đúng vậy, hệ điều hành Windows của họ vẫn được sử dụng trên 90% máy tính trên khắp thế giới, còn bộ ứng dụng Office thì thống trị trong những hệ thống văn phòng. Nhưng đó là ở những thị trường cũ. Còn ở các lĩnh vực mới có vẻ Microsoft đang tụt hậu. Apple liên tục tạo raiPod, iTunes, rồi iPhone. Google thì thống trị lĩnh vực tìm kiếm, điều hành hệ thống email tốt nhất thế giới và còn lấn sân sang lĩnh vực di động với hệ điều hành Android. Amazon không có đối thủ trong lĩnh vực bán lẻ, sau đó ra mắt dịch vụ đám mây ngày càng nổi tiếng, cùng với ứng dụng e-reader Kindle. Trong khi đó Microsoft đáp lại bằng máy nghe nhạc Zune, hoàn toàn lép vế trước iPod; công cụ tìm kiếm Bing, cũng tốt nhưng chưa đủ để địch lại Google; Windows Mobile, nền tảng phần mềm smart-phone không được chú ý lắm; và dịch vụ đám mây Azure sẽ ra mắt vào năm tới – 4 năm sau Amazon. 

Điều gì đã dẫn đến tình cảnh này? Tại sao Microsoft lại để hàng chục tỉ đôla doanh thu trượt khỏi tay như vậy? Đúng là những rắc rối quanh vụ kiện độc quyền đã khiến ban lãnh đạo Microsoft mất tập trung, nhưng lý do lớn nhất chính là việc Gates từ chức CEO vào tháng 1 năm 2000. Kể từ đó Microsoft bắt đầu trượt dốc.

Xét về mọi mặt, Ballmer là một người vô cùng thông minh và nhiệt huyết. Nhưng ông không phải là Bill Gaters. Gates là một con mọt công nghệ đích thực, ông hiểu rõ sản phẩm mình làm ra. Trong khi Ballmer là một doanh nhân nhiều hơn. Theo góc nhìn của Ballmer, trong thập niên này doanh thu của Microsoft đã tăng gần gấp 3, từ $23 tỉ lên $58 tỉ. Công ty ông đã gây dựng một đế chế mới khi cung cấp phần mềm cho các doanh nghiệp – điều hành trung tâm dữ liệu của các công ty. Microsoft cũng rất thành công trong lĩnh vực video games với máy chơi game Xbox.   

Nhưng việc cử những người không thuộc ngành công nghệ lãnh đạo một hãng công nghệ là ở chỗ họ có những điểm mù nhất định. Gates đã rất nhanh nhạy khi nhận ra mạng  Internet là một mối hiểm họa cho Microsoft, và ông cố hủy diệt Netscape. Khi đó Microsoft vẫn rất cảnh giác và sẵn sàng triệt hạ một đối thủ không thương tiếc. Nhưng kể từ đó họ ngày càng trở nên quan liêu và trì trệ.

Tệ hơn là khi Microsoft chậm lại, phần còn lại của thế giới bắt đầu nổi lên. Một thế hệ các hãng công nghệ Internet mới nổi, chỉ cần ít tiền là có thể thành lập công ty và nhanh chóng cất cánh. Google phát triển quá nhanh trước khi Microsoft kịp nhận ra điều này. Còn với Apple thì hiểm họa không nằm ở iPod mà ở iTunes; cho đến khi Microsoft kịp tạo ra một bản sao của cửa hàng này thì Apple đã thống trị thị trường nhạc trực tuyến. 

Trong khi đó sở trường của Microsoft lại bị giáng một đòn mạnh với Vista. Đội ngũ kỹ sư của công ty đã phải dành đến 3 năm để dọn dẹp hậu quả của nó. Và trong khi Microsoft đang mải sửa chữa sai lầm này, một thế hệ Internet mới lại nổi lên: Facebook và Twitter về mạng xã hội, Hulu và YouTube (do Google sở hữu) về video trực tuyến. 

Và mọi chuyện cứ thế tiếp diễn. Có thể đó là lý do tại sao trong 10 năm dưới sự lãnh đạo của Ballmer, cổ phiếu của Microsoft đã giảm gần 50% từ $55 xuống còn $29. (Trong khi cổ phiếu Apple tăng gần 700%, Google tăng gần 400% kể từ hồi IPO năm 2004) Phát ngôn viên của Microsoft cho biết hồi năm 2004 công ty này đã trả một khoảng cổ tức đặc biệt trị giá $32 tỉ. Nhưng dù thế nào đi nữa, 10 năm này vẫn là quãng thời gian bị bỏ quên của Microsoft. Chỉ khi nào công ty lấy lại được sự tập trung như trước kia, kỷ nguyên mới của họ mới có thể cất cánh.